AD meldt dat VO scholen de summatieve toetscultuur beu zijn. Veel leerlingen raken gestrest van te vaak toetsen, met soms wel drie op een dag. Gevolg: leerlingen leren alleen als het proefwerk meetelt voor een cijfer. Dat is immers wat telt.
Het vele toetsen levert dus vooral effect op korte termijn op, terwijl je juist wilt dat de stof lang beklijft. En dát is nu weer niet te toetsen.... en zo mist de huidige manier van toetsen haar doel.
Scholen en toetsen - Voortgezet Onderwijs
Een nieuwe manier van voortgangbewaking moet een einde aan de toetscultuur maken: de formatieve evaluatie. Met deze methode volgen leraren in het voortgezet onderwijs, de prestaties van hun leerlingen wel, maar laten ze de voortgang van leerlingen niet volledig afhangen van cijfers via overhoringen en proefwerken. Deze nieuwe evaluatiemethode beoordeelt leerlingen door middel van toetsinstrumenten als projecten, quizes en vragen stellen, waarbij het natuurlijk draait om de feedback van de leerling. Tussentijds bijsturen gaat makkelijker met deze nieuwe aanpak en leerlingen zijn gemotiveerder.
Scholen en toetsen - Basisonderwijs
In het basisonderwijs is hetzelfde geluid te horen. Ook daar zoekt men nieuwe evaluatietools. Noemenswaardig in dit verband is het project Redzaamheidslezen, waarbij men afstand neemt van het traditonele 'racelezen' en de gepaard gaande DMT toetsen:
"Redzaamheidslezen is een vorm van lezen waarbij het erom gaat rustig en nauwkeurig te lezen. Daarbij wordt er een aangepaste DMT-instructie gehanteerd, worden de methodegebonden toetsen aangepast en wordt er met behulp van de poster gewerkt aan het bewustzijn dat rustig en nauwkeurig lezen belangrijk zijn."
Toetsrevolutie - Twijfel
Dat de toetsrevolutie leeft, blijkt wel uit de vele (nieuws)artikelen en discussies die er op internet al aan gewijd zijn. Scholen en leraren experimenteren dan ook volop. Natuurlijk zijn er ook tegengeluiden, protesten omdat toetsen juist zeer effectief zou zijn. Sommigen pleiten zelfs voor meer toetsen.
Het is ongetwijfeld een grote uitdaging voor het onderwijs om radicaal van koers te veranderen. Men twijfelt veelal nog of zónder cijfertoetsen de voortgang van de leerlingen wel goed bewaakt kan worden en durft het cijfertoetsen niet vaarwel te zeggen, maar probeert te 'minderen'. Volgens Gerdineke van Silfhout, begeleidster formatief evalueren SLO doet het volgende zich hierdoor voor:
"Als scholen ineens het aantal toetsen drastisch omlaag halen, krijgen leerlingen bijvoorbeeld ineens drie grote toetsen. Als ze daarvoor een slecht cijfer halen, gaan ze alsnog onderuit. Dat is voor kinderen heel spannend en veroorzaakt juist veel druk. Te veel toetsen waar veel van afhangt voor de leerling, betekent zweten, weten en vergeten."
Bovengenoemd verschijnsel kan voorkomen worden door meer kennis over de materie. Zo blijkt het een misverstand, dat formatief toetsen synoniem zou zijn aan geen cijfers geven. Lees in dit verband de blog van René Kneyber, waarin hij stelt:
"Een beperkte hoeveelheid stof behandelen, zoals een hoofdstuk, daar een toets over geven dat beoordeeld wordt in de vorm van een cijfer, is een voorbeeld van een beoordelingspraktijk. De drie strategieën van formatief toetsen (het stellen van doelen, het checken van begrip, en het geven van feedback) vormen samen geen beoordelingspraktijk, maar een didactische aanpak. Iets dergelijks wordt goed geïllustreerd in het boek Toetsrevolutie door Ed van den Berg. Hij laat in zijn hoofdstuk zien hoe formatieve toetsing gebruikt kan worden om de instructie te verbeteren.
Het is daarom misschien ook beter om te spreken over formatief handelen en summatief toetsen. Er zit natuurlijk wel enige samenhang tussen summatief toetsen (als beoordelingspraktijk) en formatief toetsen (als didactische aanpak). Als het goed is beoordeel je met summatief toetsen of bepaalde doelen gehaald zijn. Bij formatief toetsen kijk je ook hoe de leerling ervoor staat (of de leerling doet dit zelf). Bij summatief toetsen is er feedback in de vorm van een cijfer. Bij formatief toetsen is er sprake van rijkere, ontwikkelingsgerichte feedback."
Meer informatie
Het blijkt dat scholen nog een weg hebben te gaan als het om een betrouwbaar, maar een voor de scholier niet te belastend toetsinstrumentarium gaat. Er vindt in ieder geval herijking en bezinning plaats, waardoor we mogen verwachten dat op termijn de leraar zonder stress en de leerling ook zonder paniek en faalangst, de ontwikkeling van de schoolprestaties kunnen aantonen.
Denkt uw school ook na over, of is uw school al doende met formatief toetsen? Wilt u nog wel meer weten? Klik dan op onderstaande knop voor links over toetsen en formatief evalueren, met: artikelen, nieuws, video's en lesmateriaal:
| TOETSEN BO |
